Sezonluk işletmeler, yaz sezonuna artan maliyetler ve belirsizlikle girdi. Personel bulmak zor, kâra geçmek her zamankinden daha güç. İstanbul Ticaret Odası 17. Restoranlar ve Yiyecek İçecek Hizmetleri Komitesi Başkanı Ebru Koralı “Sürekliliği olmayan işletmelerin ayakta kalma şansı da azalıyor” diyerek yapısal destek çağrısı yapıyor. Sektör temsilcileri, özellikle istihdam, kira ve tedarik zincirinde kalıcı çözümlere ihtiyaç olduğunu vurguluyor.

Türkiye turizm sektörü 2024’te pandemi sonrası toparlanma sürecini büyük ölçüde tamamlasa da sezonluk işletmeler için 2025 yazına belirsizliklerle dolu bir dönem olarak başladı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son açıklamalarına göre, ‘lokanta ve oteller’ grubundaki yıllık fiyat artışı yüzde 95’i aşarken; enerji, kira, personel ve hammaddedeki artış oranları da sezonluk işletmelerin operasyonel sürdürülebilirliğini zorluyor. Bu döneme ilişkin değerlendirmelerde bulunan sektör kuruluşları ise, özellikle sahil bölgelerinde faaliyet gösteren sezonluk restoran, kafe ve otel işletmelerinin en büyük sorununun ‘kalifiye personel bulmak’ olduğunu dile getiriyor.

Personel bulmak da tutmak da zorlaştı

Sezonluk iş yapısına sahip işletmelerde, pandemi sonrası büyük ölçüde sektör değiştiren genç işgücünün geri dönmemesi, ücret artış talepleri ve konaklama imkânlarının yetersizliği, istihdam krizine neden oluyor. Artan SGK primleri, kayıt dışı çalışmanın önüne geçme zorunluluğu ve işveren üzerindeki mali yükler de bu işletmelerin istihdam konusunda attığı adımları kısıtlıyor. İşletmeler aynı zamanda, sezon başlamadan önce büyük miktarda stok alımı yapmak, yaz boyunca artan turist sayısına göre planlarını şekillendirmek ve tüm maliyetleri birkaç aylık sürede karşılamak zorunda kalıyor. Ancak fiyatlar arttıkça müşteri memnuniyeti risk altına giriyor, işletmelerse ‘fahiş fiyat’ eleştirileriyle itibar kaybı yaşama endişesi taşıyor.

Gastronomi turizminde kritik rol

Sezonluk işletmelerin gastronomi turizmi zincirinde kritik bir rol oynadığını ancak bu işletmelerin sorunlarının sıklıkla geri planda kaldığını vurgulayan İstanbul Ticaret Odası (İTO) 17. Restoranlar ve Yiyecek İçecek Hizmetleri Komitesi Başkanı Ebru Koralı, “Sezonluk işletmeler, yalnızca yerli turistin değil, yabancı ziyaretçinin de ilk temas noktası. Bu işletmelerin personel, maliyet ve denetim baskısı altında ezilmesi, destinasyonun genel imajını zedeliyor” diyor.

Sektörün sezonluk yapısına özel teşvik ve destek mekanizmalarının geliştirilmesi gerektiğini ifade eden Koralı, kayıtlı istihdamı teşvik eden, konaklama çözümleri sunan ve yerel yönetimlerle iş birliğini artıran politikaların önemine dikkat çekiyor. Koralı, “Bu işletmelerin ayakta kalması, şehir ekonomilerinin yazlık dinamiği, yerel üreticinin sürdürülebilirliği ve ülke genelinde gastronomi markalaşması açısından stratejik bir öneme sahip” diye ekliyor.